Chất lượng gà con thường được dùng để đánh giá chất lượng công việc của trại ấp sản xuất ra chúng, và được xác định bằng số lượng gà con bán được (gà con không được chọn càng ít thì chất lượng càng cao). Khi cần thiết, điểm chất lượng có thể xác định bằng các bảng đánh giá cụ thể. Đôi khi, cũng phải tiến hành kiểm tra các trứng đã ấp nhưng không nở. Chuẩn đoán phôi là kỹ thuật kiểm tra bên trong các trứng không nở này để xác định thời điểm phôi đang dừng phát triển, và nếu có thể, xác định được nguyên nhân làm trứng ấp không nở ra gà con.
Dù kết quả của những đánh giá này như thế nào, thì các trại giống đều có thể kiểm soát hoàn toàn các tác nhân ảnh hưởng đến kết quả, ví dụ như tình trạng gà giống và khả năng phân loại chặt chẽ trong trại. Đây là lý do tại sao rất cần thiết để kiểm tra trứng thường xuyên từ mỗi đàn gà giống để quy trình ấp trứng được chính xác, bảo đảm thực hiện quy trình truy xuất nguồn gốc sản phẩm, đồng thời cũng để xác định được các vấn đề đang gặp phải trong trại càng sớm càng tốt.
Nên thực hiện báo cáo mỗi tuần và trao đổi với người chăn nuôi cùng với bảng so sánh giá trị trung bình của trại giống và xu hướng thay đổi của các báo cáo. Mục đích nhằm tạo nền tảng để cùng nhau thảo luận mang tính xây dựng giữa người quản lý trại giống và người chăn nuôi.
CHUẨN ĐOÁN PHÔI
Chuẩn đoán phôi là chuẩn đoán tình trạng chết của phôi. Việc thực hiện có thể đơn giản hay chi tiết phụ thuộc vào các vấn đề đang gặp phải trong trại và các mục tiêu cần đạt được.
CHUẨN ĐOÁN BƯỚC ĐẦU
Kiểm tra phôi của các trứng không nở là bước đầu tiên. Bước này cho phép có một cái nhìn tổng quan về tình trạng chết của phôi vì tất cả phôi chết kể từ khi bắt đầu bước vào giai đoạn ấp trứng – ngoại trừ những trứng bị loại khi soi trứng vào ngày 18 – đang được kiểm tra tại thời điểm này.
Bước này nên thực hiện để có các dữ liệu từ khi soi trứng cho đến khi chuyển trứng, nhằm biết thời điểm chết của phôi xảy ra trước hay sau (hay thậm chí ngay tại thời điểm) chuyển trứng.
Nếu phôi chết trước khi chuyển trứng, một vài trứng sẽ được kiểm tra trong giai đoạn đầu của quá trình ấp nhằm phân biệt phôi chết trong giai đoạn sớm hay phôi không được thụ tinh.
Kiểm tra bên trong trứng chưa ấp
Tại thời điểm tất cả gà con đã mổ vỏ chui ra, những trứng còn lại nằm trong máy nở sẽ được kiểm tra để xác định lý do tại sao trứng không nở thành công. Tất cả các trứng không nở tối thiểu ở một hoặc hai khay mỗi lô sẽ được kiểm tra; tốt nhất, nên kiểm tra trên 4 hoặc 5 xe đẩy phân phối đồng đều trong trại nở. 100 trứng thường sẽ mất khoảng 1 giờ làm việc. Trại nên tiến hành kiểm tra mỗi tuần một lần, thường xuyên, để phát hiện / giải thích sự bất thường nhanh hơn và có được các dữ liệu để so sánh.
Sau khi xác định nguồn gốc mỗi khay, tất cả trứng sẽ bị mở ra và phân loại dựa vào giai đoạn phát triển của phôi.
Trong khi kiểm tra trứng, cần kiểm tra các thông số chính sau:
- Kích cỡ trứng và chất lượng vỏ trứng
- Tế bào khí
- Thời điểm phát triển của phôi
- Vị trí phôi (phôi tiêu chuẩn: mỏ dưới cánh phải, chân đưa lên phía đầu) và giải phẫu phôi.
- Phôi đặc biệt yếu ớt trong suốt tuần đầu tiên của quá trình ấp – chính là giai đoạn các cơ quan đang biệt hóa, vì thế các vấn đề thường gặp phải trong giai đoạn này là tỷ lệ chết phôi sớm hay dị tật phôi. Ở mức độ ít hơn, phôi cũng có thể chết trong giai đoạn sau của quá trình ấp (18-19 ngày) – do suy hô hấp, kém hấp thu túi lòng đỏ hoặc lúc sắp nở (gọi là gà con đã kêu nhưng không mổ vỏ chui ra).
Tỉ lệ Chết-phôi Giai-đoạn-Sớm và Tỉ-lệ Không-thụ-thai Thật sự: Kiểm tra Trứng vào Thời điểm Bắt đầu Ấp trứng
Rất khó để xác định các trứng không nở là do phôi chết trong giai đoạn đầu của quá trình ấp hay do trứng không được thụ tinh. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể phân biệt được phôi chết vào giai đoạn sau và trứng chưa thụ tinh. Sau 21 ngày ấp, nhờ vào sự hiện diện của phần trục phôi và suy thoái nghiêm trọng các cấu trúc bên trong trứng có phôi sẽ giúp chúng ta biết được trứng có phôi và trứng không thụ tinh (vẫn ở trạng thái tốt hơn).
Soi trứng tại thời điểm chuyển trứng giúp trại ấp có thể định hướng chuẩn đoán đối với tỉ lệ chết sớm hay trễ. Tương tự, soi triệt để (thủ công) khoảng 8 – 10 ngày ấp trứng, có thể đánh giá được tỉ lệ chết phôi giai đoạn sớm: đây là tỉ lệ phần trăm phôi chết trong giai đoạn đầu của quá trình ấp trứng, theo sau tỉ lệ chết cao điểm của những ngày đầu tiên.
Tuy nhiên, đối với các trứng khác (trứng trong), soi trứng không thể phân biệt giữa trứng không được thụ tinh thật sự – vẫn ở giai đoạn trứng – với trứng thụ tinh có mang theo phôi đã không được bắt đầu phát triển khi đặt vào mấy ấp. Đó là lý do tại sao, khi trứng đặt vào máy ấp, tốt nhất nên nói trứng không-trong hơn là trứng thụ tinh, mặc dù thuật ngữ này thường được dùng hơn.
Để phân biệt, chỉ có một phương pháp – rất tốn kém và do đó đặc biệt hơn – đó là mở 400 cho đến 500 trứng vào ngày ấp thứ 4 hay thứ 5 và kiểm tra sự hiện diện và xuất hiện của đĩa phôi.
Hình 1 Trứng ấp ở ngày thứ 4, ngày 5, ngày 6 và ngày 7
TRÌNH BÀY KẾT QUẢ – CHỈ TIÊU CHÍNH
Khi ghi lại các số liệu báo cáo khác nhau, bốn tỉ lệ nên được chú ý: “khả năng thụ tinh”, tỉ lệ chết phôi giai đoạn sớm, số lượng gà con nở ra từ trứng thụ tinh và tổng số trứng nở.
- “Tỉ lệ thụ tinh” = Số lượng trứng “thụ tinh”* trên tổng số trứng đặt vào máy ấp hay trên tổng số trứng ấp.
- Tỉ lệ chết phôi giai đoạn sớm = Số lượng phôi chết tại ngày ấp trứng thứ 10 trên tổng số trứng ấp.
- Tỉ lệ nở của trứng thụ tinh = Số lượng gà con nở ra (bao gồm cả những con chết bị tiêu hủy trong khi phân loại) trên tổng số trứng “thụ tinh”*
- Tổng số trứng nở = Số lượng gà con nở ra trên Số lượng trứng đem ấp.
* Như đã đề cập ở trên, trứng được “thụ tinh” thật ra là những trứng không-trong khi tiến hành soi tại ngày thứ 10.
Bảng 1 Cho thấy các giá trị được theo dõi ở từng mức độ hiệu suất. Tỉ lệ thụ tinh và tổng số trứng nở không được ghi lại trong báo cáo tiêu chuẩn này vì chúng thay đổi rất nhiều qua độ tuổi và giống gà.
Bảng 1 Các chỉ tiêu hiệu suất theo dõi
Ngoài ra, các gà con đã kêu nhưng không mổ vỏ chui ra nên ở mức < 1.5% và gà con bị tiêu hủy < 1%
Bảng 2 Ví dụ về kiểm soát hiệu suất cho đến khi trứng bắt đầu nở
CÁC NGUYÊN NHÂN TRỨNG ẤP KHÔNG NỞ
Các bảng sau trình bày tất cả nguyên nhân có thể gây ra hiện tượng giảm tỉ lệ nở. Theo mức độ quan trọng, ba nguyên nhân chính gây ra hiện tượng phôi chết nên được liệt kê như sau:
Vệ sinh trứng: Tỉ lệ nở của khay thường liên quan trực tiếp với số lượng trứng rớt sàn. Tỉ lệ nở của trứng loại này thường thấp, ở mức 10% đến 15% khi so với trứng sạch.
Thao tác với trứng: Thường bị lãng quên vì trứng là một thứ rất dễ vỡ; hệ thống băng tải và chuyển trứng tự động có thể cải thiện tỉ lệ nở lên thêm 2%.
Thông số bảo quản và ấp trứng: nhiệt độ, độ ẩm tương đối và sự thông gió; thân nhiệt tăng cao hay hạ thân nhiệt của các phôi bất thường:
Thân nhiệt tăng, với các tổn thương ở mắt, tim và thận (theo sau là các vấn đề về tuần hoàn),
Hạ thân nhiệt, với sự phát triển không đồng đều của các cơ quan khác nhau.
Bảng 3 Các nguyên nhân làm trứng ấp không nở (Tỉ lệ thụ tinh thật sự –> Vấn đề trong trại)
Bảng 4 Các nguyên nhân không nở (Tỉ lệ chết phôi –> Vấn đề trong trại hay trong trại ấp)
Sơ đồ sau minh họa cho các nguyên nhân chính gây ra tỉ lệ nở trứng thấp của giống Gallus trong điều kiện bình thường.
Sơ đồ 1 Tỉ lệ tương đối của các nguyên nhân làm trứng ấp của giống Gallus không nở trong điều kiện bình thường
KẾT LUẬN
Ấp trứng là một quy trình khá phức tạp. Tuy nhiên, những kết quả bất thường đều có thể được giải thích bằng một phân tích chuyên sâu của các tham số khác nhau, đặc biệt là bằng cách “mở” những quả trứng đặt trong máy ấp. Vì vậy, người quản lý kỹ thuật hay quản lý trại ấp nên hiểu rằng, thường xuyên thực hiện giám sát những hiện tượng trong trại rất cần thiết để cải thiện kết quả, cũng như ngăn chặn rủi ro có thể phát sinh hoặc nhanh chóng xác định được nguyên nhân.
Quá trình giám sát này có thể thuê một nhân viên được đào tạo chuyên thực hiện công việc này, ngoài ra, người đó cũng nên biết rằng: 1% được cải thiện trên tổng số trứng nở có thể đại diện cho một phần lợi nhuận đáng kể ngay cả trong trại có kích thước trung bình.
Nguồn Tạp chí chăn nuôi Việt Nam